درمان سکته مغزی با دستگاه rTMS (تحریک مغناطیسی مغز)

دستگاه آر تی ام اس یکی از مهمترین روش‌ها و نوین‌ترین دستگاه‌هایی است که در زمینه درمان سکته مغزی بکار گرفته می‌شود. دستگاه rtms در چند سال اخیر توانسته است در حوزه‌های درمان بیماری‌های مغز، اعصاب و روان ورود کند، زیرا که اثرات درمانی قابل توجهی را از خود برجای گذاشته است. در ادامه در مورد کاربرد روش تحریک مغناطیسی مغز برای سکته مغزی صحبت می‌کنیم.

بیماری سکته مغزی چیست؟

سکته مغزی نوعی بیماری است که در آن شریان‌های منتهی به مغز و درون آن را تحت تأثیر قرار می‌دهد. سکته مغزی هنگامی رخ می‌دهد که رگ خونی که اکسیژن و مواد مغذی را به مغز منتقل می‌کند، توسط یک لخته خون مسدود شده یا ترکیده (پاره) می‌شود.

وقتی این اتفاق بیفتد، بخشی از مغز نمی‌تواند خون (و اکسیژن) مورد نیاز خود را دریافت کند، بنابراین آن بخش از مغز و سلول‌های مغزی می‌میرند.

سکته مغزی می‌تواند به دلیل لخته شدن جریان خون به سمت مغز باشد (سکته مغزی ایسکمیک) یا پارگی رگ خونی و قطع شدن جریان خون به مغز (سکته مغزی هموراژیک) ایجاد می‌شود.

حمله ایسکمیک گذرا (TIA) یا سکته مغزی خفیف، بر اثر لخته شدن موقتی خون در رگ رخ می‌دهد.

مغز اندام بسیار پیچیده‌ای است که عملکردهای مختلف بدن را کنترل می‌کند. اگر سکته مغزی رخ دهد و جریان خون نتواند به ناحیه‌ای که عملکرد خاصی از بدن را کنترل می‌کند برسد، آن قسمت از بدن دیگر آن‌طور که باید عمل نمی‌کند.

درمان سکته مغزی با دستگاه rTMS چگونه انجام می شود؟

در روش تحریک مغناطیسی مغز برای سکته مغزی پزشکان با بکارگیری سیم پیچ‌های مخصوص درمانی یک میدان مغناطیسی ایجاد می‌کنند و از این ناحیه اشعه‌هایی را به مغز وارد می‌سازند.

این سیم پیچ‌ها این امکان را فراهم می‌سازند که اشعه‌ها صرفا به بخش‌های خاصی از مغز ساطع شود و اثرات بیشتری در این نقاط مغزی مخصوص داشته باشد.

زمانی که شما فرآیند درمان سکته مغزی با rtms را می خواهید آغاز کنید، ابتدا باید روی صندلی به آرامی بنشینید. سپس متخصصین این حوزه با دستگاه و رابط‌هایی که روی سر شما قرار می‌گیرد اشعه‌هایی را به مغز شما ارسال می‌کند.

در این جلسات مدت زمانی که باید این اشعه‌ها ساطع شود متفاوت است و بستگی به تشخیص پزشک و نقشه مغزی بیمار دارد. از این رو برای افراد مختلف زمان و تعداد جلسات rtms مختلف می‌باشد.

در فرآیند درمان سکته مغزی با آر تی ام اس چه اتفاقی می‌افتد؟

برای هر جلسه از درمان سکته‌ مغزی با rTMS بیمار در یک صندلی معالجه با طراحی ویژه‌ای، دقیقا مانند نوعی که در مطب دندانپزشکی استفاده می‌شود، قرار می‌گیرد.

از آنجا که rTMS از پالس‌های مغناطیسی استفاده می‌کند، قبل از شروع درمان، از بیماران خواسته می‌شود هرگونه اشیاء حساس نسبت به مغناطیس (مانند جواهرات، کارت‌های اعتباری و مواردی دیگر) را درآورند.

برای راحتی بیشتر و محافظت از شنوایی گوش‌ها، لازم است که بیماران در طول درمان، گوش‌های خود را بپوشانند، زیرا دستگاه آر تی ام اس با هر پالس، صدای بلندی شبیه به دستگاه MRI ایجاد می‌کند.

در طی اولین جلسه rTMS، چندین سنجش و بررسی برای اطمینان از قرارگیری درست کویل TMS بر روی سر بیمار انجام می‌شود. پس از انجام این کار، کویل TMS روی پوست سر بیمار معلق می‌ماند.

سپس پزشک با ارسال چند پالس کوتاه، آستانه حرکتی بیمار را اندازه‌گیری می‌کند. آستانه حرکتی عبارت است از حداقل توان لازم برای تکان دادن انگشت شست بیمار است و از فردی به فرد دیگر متفاوت می‌باشد.

اندازه‌گیری آستانه حرکتی، به پزشک کمک می‌کند تا تنظیمات درمانی را متناسب با شرایط فرد تنظیم کند و میزان انرژی لازم برای تحریک سلول‌های مغزی را تعیین کند.

پس از مشخص شدن آستانه حرکتی، کویل را جلوتر می‌آورند تا در قسمت جلوی مغز بیمار قرار گیرد. پس از آن درمان شروع می‌شود. در طول درمان، بیماران یک سری صداهای کلیک را می‌شنوند و یک احساس ضربه زدن را در زیر کویل درمان حس می‌کنند.

برای جلسات درمانی بعدی، دیگر نیازی به تعیین آستانه حرکتی نیست مگر اینکه بر خلاف آن مشخص شده باشد، مانند زمانی که در طول دوره درمان داروها تغییر می‌کنند.

مقاله تحریک مغناطیسی مغز چیست؟ را بخوانید.

اهمیت تحریک مغناطیسی مغز برای سکته مغزی

درمان سکته‌ی مغزی به روش تحریک مغزی rTMS یک روش بدون درد و غیرتهاجمی است که برای تحریک سیستم عصبی مرکزی استفاده می‌شود.

استفاده از روش rTMS می‌تواند انعطاف‌پذیری عصبی (نوروپلاستیسیته) را در حین تمرینات حرکتی نیز تقویت کند. تحریک مغناطیسی تداخلی تتا (Theta burst stimulation) نوعی از درمان rTMS است که برای تحریک بهتر در تقویت کننده فعالیت سیناپسی (long-term potentiation) و افسردگی مؤثر واقع شده است و در حال حاضر نیز برای استفاده به عنوان درمانی برای سکته مغزی تحت بررسی است.

rtms چه میکند؟

طبق برخی مطالعات تجربی، یک سکته مغزی به دلیل آزاد شدن یک نیمکره مغزی از بازدارندگی متقابل از جانب نیمکره مخالف خود، باعث ایجاد بیش فعالی نسبی در نیمکره‌ی دچار آسیب خواهد شد که این امر برخی از اختلالات مشاهده شده در این جمعیت بیماران را توجیه می‌کند.

این پدیده، «فعل ‌و انفعالات بازدارندگی بین نیمکره‌ها» نامیده می‌شود؛ بنابراین تحریک بازدارندگی (rTMS با فرکانس پایین) به نیمکره‌ای که دچار آسیب نشده است، نمی‌تواند برای مهار این مشکل عمل کند.

علاوه بر این، محققان دیگر بر این باورند که تحریک نیمکره دچار آسیب (با rTMS با فرکانس بالا) باعث افزایش خروجی قشر مغز می‌شود و منجر به نتایج درمانی امیدوار کننده‌ای خواهد شد. اگرچه، هنوز دانش کافی در مورد مکانیسم‌های دقیق TMS وجود ندارد.

آیا دستگاه آر تی ام اس برای سکته مغزی عوارض دارد؟

از مهمترین نکاتی که در این زمینه وجود دارد این است که بسیاری از پزشکان و روان‌پزشکان بر میزان اهمیت و اثرگذاری درمانی روش تی ام اس بر روی درمان سکته مغزی توافق نظر دارند.

در واقع روش تحریک مغناطیسی مغز برای سکته مغزی در چند سال اخیر رشد و گسترش زیادی داشته است و افرادی نیز با دستگاه rtms بهبودی وضعیت مغزی برایشان حاصل شده است.

درمان سکته مغزی با آر تی ام اس روشی کاملا کنترل شده است و هیچ‌گونه آسیب به مغز را به همراه ندارد.

چه کسانی نمی‌تواند تحت روش rTMS قرار بگیرند؟

بیمارانی که دارای هر نوع فلز غیر قابل جابجایی در ناحیه‌ی سر خود هستند (به استثنای سیم‌کشی دندان‌ها یا مواد پر کردن دندان) یا در فاصله سی سانتی‌متری از کویل نباید rTMS دریافت کنند. عدم رعایت این قاعده می‌تواند باعث گرم شدن، جابجایی یا نقص در عملکرد آن جسم خارجی و در نتیجه آسیب جدی شود. در زیر فهرستی از ایمپلنت‌های فلزی که می‌تواند مانع از دریافت روش rTMS در بیمار شود، وجود دارد:

• گیره یا کویل آنوریسم
• استنت در گردن یا مغز
• محرک‌های کاشته شده
• ضربان‌سازهای قلبی (پیس میکر) یا الکتروشوک و دفیبریلاتور قلبی قابل کاشت (ICD)
• الکترود برای نظارت بر فعالیت مغز
• کاشت های فلزی در گوش و چشم شما
• وجود ترکش یا گلوله در سر یا در نزدیکی سر
• خال‌کوبی صورت با جوهر فلزی یا مغناطیسی
• سایر وسایل فلزی یا شیء کاشته شده در داخل یا در نزدیکی سر

سایر کاربردهای درمانی دستگاه آر تی ام اس (rtms)

سایر کاربردهای درمانی تحریک مغناطیسی مغز با دستگاه آر تی ام اس شامل موارد زیر است:

1. کاهش استرس و اضطراب
2. افسردگی
3. پارکینسون
4. توهمات شنوایی و روانی
5. سردرد های میگرنی
6. اختلالات وسواسی
7. آلزایمر
8. افزایش حافظه
9. ADHD
10. ترس
11. افزایش تمرکز و دقت
12. حملات پانیک