علت گزگز دست و پا چیست و چه ارتباطی با ام اس دارد؟

گاهی اوقات بیماران شکایت دارند که دست و پاهایمان گزگز می‌کند. گزگز دست و پا می‌تواند علائم بیماری‌های نوروپاتی یا ناشی از اختلالات اضطرابی باشد. در این مقاله به بررسی تفاوت‌های بین این دو و روش‌های درمانی آن‌ها می‌پردازیم.

گزگز دست و پا چیست؟

سوزن سوزن شدن یا گزگز دست‌ها، پاها یا هر دو یک علامت بسیار شایع و آزاردهنده است. چنین گزگزهایی گاهی اوقات می‌تواند خوش خیم و موقت باشند. به عنوان مثال، زمانی که در هنگام خواب، بازوی شما زیر سر شما قرار می‌گیرد،یا زمانی‌که پاهایتان را خیلی طولانی روی هم قرار دهید. در این موارد، اثر سوزن و سوزن، که معمولا بدون درد است، به سرعت و با برداشتن فشاری که باعث آن شده است، از بین می‌رود.

در برخی از موارد، سوزن سوزن شدن در دست‌ها، پاها یا هر دو می‌تواند شدید، اپیزودیک یا مزمن باشد. علاوه بر این، گزگز دست و پا می‌تواند با علائم دیگری مانند درد، خارش، بی‌حسی و تحلیل عضلانی همراه باشد. در چنین مواردی، گزگز ممکن است نشانه‌ای از آسیب عصبی باشد که می‌تواند ناشی از علل مختلفی مانند آسیب‌های تروماتیک یا آسیب‌های استرس مکرر، عفونت‌های باکتریایی یا ویروسی، قرار گرفتن در معرض سموم و بیماری‌های سیستمیک مانند دیابت باشد.

چنین آسیب عصبی به عنوان نوروپاتی محیطی شناخته می‌شود زیرا اعصاب دور از مغز و نخاع، اغلب دست‌ها و پاها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. بیش از ۱۰۰ نوع نوروپاتی محیطی وجود دارد. با گذشت زمان، این وضعیت می‌تواند بدتر شود و شما را کم تحرک و حتی ناتوان کند.

علل سوزن سوزن شدن دست‌ها و پاها چیست؟

دیابت یکی از شایع‌ترین علل نوروپاتی محیطی است که حدود ۳۰ درصد موارد را تشکیل می‌دهد. در نوروپاتی دیابتی، سوزن سوزن شدن و سایر علائم اغلب ابتدا در هر دو پا ایجاد می‌شود و سپس از پاها بالا می‌روند و هر دو دست را تحت تاثیر قرار می‌دهند. حدود دو سوم افراد مبتلا به دیابت، اشکال خفیف تا شدید آسیب عصبی دارند. در بسیاری از موارد، این علائم اولین نشانه دیابت هستند.

در ۳۰ درصد دیگر از موارد نوروپاتی محیطی، علت ناشناخته یا “ایدیوپاتیک” است. ۴۰ درصد باقیمانده به دلایل دیگری دچار گزگز دست و پا می‌شوند، این دلایل عبارتند از:

• سندرم‌های گیر افتادن عصبی
• بیماری‌های سیستمیک
• کمبود ویتامین
• اعتیاد به الکل
• مولتیپل اسکلروزیس یا ام اس

سندرم‌های گیر افتادن عصبی

این سندرم‌ها عبارتند از سندرم تونل کارپال، فلج عصب اولنار، فلج عصب پرونئال و فلج عصب رادیال.

بیماری‌های سیستمیک

بیماری‌های سیستمیک شامل اختلالات کلیوی، بیماری کبد، آسیب عروقی، بیماری‌های خونی، آمیلوئیدوز، اختلالات بافت همبند و التهاب مزمن، عدم تعادل هورمونی (از جمله کم کاری تیروئید) و سرطان‌ها و تومورهای خوش خیم است که به اعصاب برخورد می‌کنند.

کمبود ویتامین

برای داشتن اعصاب سالم به ویتامین‌های E، B1، B6، B12 و نیاسین نیاز دارید. به عنوان مثال، کمبود B12 می‌تواند منجر به کم خونی خطرناک شود که یکی از دلایل مهم نوروپاتی محیطی است. اما B6 بیش از حد نیز می‌تواند باعث سوزن سوزن شدن دست‌ها و پاها شود.

اعتیاد به الکل

در افرادی که اعتیاد به الکل دارند به دلیل عادات غذایی نامناسب، که یکی از علل شایع نوروپاتی محیطی است، احتمال کمبود تیامین یا سایر ویتامین‌های مهم بیشتر است. همچنین ممکن است اعتیاد به الکل خود باعث آسیب عصبی شود، وضعیتی که برخی از محققان آن را نوروپاتی الکلی می‌نامند.

مولتیپل اسکلروزیس یا ام اس

گاهی اوقات سوزن سوزن شدن دست و پا علائم بیماری ام اس است. اما سوزن سوزن شدن در بیماری ام اس نشانه‌هایی دارد که در ادامه به آن می‌پردازیم.

آیا گزگز دست و پا نشانه ام اس است؟

گزگز یکی از علائم شایع بیماری ام اس است. اگرچه افراد مبتلا به بیماری ام اس، اغلب گزگز دست و پا را در دست‌ها یا پاهای خود تجربه می‌کنند، اما ممکن است در جای دیگری از بدن نیز احساس سوزن سوزن شدن کنند.

ام اس ناشی از حمله سیستم ایمنی بدن به سیستم عصبی مرکزی است که از مغز، نخاع و اعصاب تشکیل شده است. این مسئله به مرور زمان به اعصاب آسیب می‌رساند و آن‌ها را از بین می‌رود. این آسیب‌دیدگی به نوبه خود می‌تواند باعث ایجاد احساسات غیر معمول از جمله سوزن سوزن شدن شود.

برای برخی افراد، بی حسی و گزگز ممکن است با هم اتفاق بیفتد، اما نه لزوما برای همه افراد اینگونه نیست. هر فرد مبتلا به MS ممکن است مجموعه متفاوتی از علائم را تجربه کند که تحت اصطلاح پزشکی پارستزی قرار می‌گیرد و سوزن سوزن شدن ممکن است یکی از آن‌ها باشد.

افراد مبتلا به گزگز ام اس ممکن است متوجه بی‌حسی، احساس نبض یا سایر احساسات غیرعادی بدن، به ویژه در صورت، دست‌ها و پاها شوند. سوزن سوزن شدن و بی ‌سی ممکن است فقط در یک طرف بدن اتفاق بیفتد.

در یک مطالعه در سال ۲۰۱۸، که در آن شرکت‌کنندگان افرادی بودند که علائم ام‌ اس را تجربه کردند، از هر ۱۰ نفر، ۷ نفر بی‌حسی یا گزگز را گزارش دادند. این مسئله بیانگر آن است که این علائم بعد از خستگی دومین علائم نشانه ام اس محسوب می‌شود.

گزگز ناشی از ام اس چه حسی دارد

علائم گزگز ناشی از ام اس در افراد مختلف متفاوت است. برخی از علائمی که ممکن است فرد متوجه شود عبارتند از:

• سوزن سوزن شدن دردناک که شبیه سوزن یا احساس الکتریکی است
• بی حسی همراه با سوزن سوزن شدن
• ضعف ناگهانی در ناحیه‌ای که گزگز یا بی حس می‌شود
• محلی که با تماس نور دردناک می‌شود
• احساس خارش روی پوست

برای برخی از افراد، احساس سوزن سوزن شدن ام اس مانند احساسی است که فرد هنگام «خواب رفتن» پا یا دست تجربه می‌کند. برخی دیگر احساسات شدیدتری مانند فشردن یا سوزش را تجربه می‌کنند.

روش‌های درمان سوزن سوزن شدن دست و پا

درمان موفقیت‌آمیز به تشخیص دقیق علت گزگز دست و پا بستگی دارد. تا زمانی که سلول‌های عصبی محیطی از بین نرفته اند، می‌توان آن‌ها را بازسازی کرد.

بسیاری از انواع اکتسابی بیماری نوروپاتی را می‌توان با درمان بهبود بخشید. به عنوان مثال، کنترل خوب قند خون در دیابت می‌تواند به جلوگیری از بدتر شدن نوروپاتی دیابتی کمک کند و مکمل‌های ویتامین می‌توانند نوروپاتی محیطی را در افراد مبتلا به کمبود ویتامین اصلاح کنند.

توصیه‌های کلی سبک زندگی در این افراد شامل موارد زیر است:

• کنترل وزن
• اجتناب از قرار گرفتن در معرض سموم
• پیروی از یک برنامه ورزشی تحت نظارت پزشک
• خوردن یک رژیم غذایی متعادل
• اجتناب یا محدود کردن مصرف الکل
• ترک سیگار

در برخی موارد، سوزن سوزن شدن و سایر علائم نوروپاتی محیطی ممکن است با نسخه‌های تهیه شده برای درمان تشنج و افسردگی کاهش یابد. گاهی اوقات گزگز دست و پا علائم هیچ بیماری‌ای نیست و فقط منشا عصبی دارد. در این نوع با کاهش اضطراب و استرس، فرد می‌توان گزگز را برطرف کرد.

از جمله روش‌های درمان سریع، بدون عوارض، بدون مصرف دارو و دقیق اختلالات اضطرابی می‌توان به درمان استرس با دستگاه rTMS اشاره کرد.

درمان گزگز دست و پا با دستگاه آر تی ام اس

دستگاه آر تی ام اس با تحریک مغناطیسی نواحی آسیب دیده مغز که دچار اختلالات اضطرابی شده‌اند، موجب به تعادل رساندن عملکرد سلول‌های عصبی در آن ناحیه می‌شود و درنتیجه علائمی مانند بی‌حسی و گزگز دست پا درمان می‌شود.

کلام اخر

ما در مرکز مغز و اعصاب نورالی با بهره‌مندی از بهترین متخصصان نورولوژ و نوروساینس و تجهیزات تشخیصی و درمانی بیماری‌های مغز، اعصاب و روان در خدمت شما عزیزان هستیم.