آیا من آلزایمر دارم؟ با انواع حافظه آشنا شوید

بسیاری از مردم نگران ابتلا به آلزایمر هستند. آنها فکر می‌کنند فراموشی اولین علامت بیماری آلزایمر است. اما همه افرادی که مشکلات حافظه دارند آلزایمر ندارند.

سایر دلایل مشکلات حافظه می‌تواند شامل افزایش سن، شرایط پزشکی، مشکلات عاطفی، اختلال شناختی خفیف یا نوع دیگری از زوال عقل باشد.
در این مقاله درباره انواع حافظه، دلایل ضعف حافظه، روش‌های تقویت حافظه و پیشگیری از آلزایمر صحبت می‌کنیم.

انواع حافظه

نظریه‌های زیادی در مورد انواع حافظه در مغز انسان وجود دارد. اکثر دانشمندان بر این باورند که حداقل چهار نوع کلی حافظه وجود دارد:

1. حافظه حسی
2. حافظه کوتاه مدت
3. حافظه کاری
4. حافظه بلند مدت

برخی از محققان بر این باورند که این‌ها انواع متمایز حافظه نیستند، بلکه مراحل حافظه هستند. در این دیدگاه، حافظه از حافظه حسی شروع می‌شود، به حافظه کوتاه مدت منتقل می‌شود و سپس ممکن است به حافظه بلند مدت منتقل شود.

حافظه‌ای که شخص فقط برای مدت کوتاهی استفاده می‌کند، مانند کلمه‌ای که در ابتدای جمله استفاده می‌کند، بخشی از حافظه فعال است و ممکن است هرگز به قسمت دیگری از حافظه منتقل نشود. برخی از دانشمندان مغز این نوع حافظه ها را به دسته‌های خاص تری تقسیم می‌کنند.

حافظه حسی

حافظه حسی اطلاعات حسی را برای مدت زمان بسیار کوتاهی، معمولا ۱ ثانیه یا کمتر، نگهداری می‌کند. پردازش خاطرات و سایر اطلاعات در این نوع حافظه آغاز می‌شود. اگر فردی به ورودی حسی توجه کند، ممکن است اطلاعات به حافظه کوتاه‌مدت و سپس دراز مدت منتقل شود.

چند نمونه از حافظه حسی عبارتند از:

• ثبت صداهایی که شخص در طول راه رفتن با آنها مواجه می‌شود.
• تصدیق مختصر چیزی در میدان دید یک فرد

حافظه حسی به فرد کمک می‌کند تا حس جهان را بر اساس مناظر، صداها و سایر تجربیات حسی اخیر تجربه کند. وقتی یک تجربه حسی به یک مورد خاص مرتبط شود، مانند بوی چیزی در آشپزخانه، ممکن است به انواع دیگر حافظه منتقل شود. در غیر این صورت، خاطرات حسی بسیار کوتاه مدت هستند و فرد به سرعت آن‌ها را فراموش می‌کند.

برای مثال، یک فرد تمام صداهای خاصی را که در ۳۰ ثانیه، ۳۰ دقیقه یا ۳۰ روز گذشته شنیده است، به خاطر نمی‌آورد مگر اینکه دلیلی برای به خاطر سپردن آنها وجود داشته باشد.

حافظه کوتاه مدت

حافظه کوتاه مدت به فرد این امکان را می‌دهد که رشته محدودی از اطلاعات را برای مدت کوتاهی به خاطر بیاورد. این خاطرات پس از حدود ۳۰ ثانیه به سرعت ناپدید می‌شوند.

چند نمونه از حافظه کوتاه مدت عبارتند از:

• به خاطر سپردن یک رشته از ۵ تا ۷ کلمه و تکرار آن
• به خاطر سپردن شماره تلفن در حین گرفتن خودکار برای یادداشت آن

حافظه کاری

حافظه کاری مشابه حافظه کوتاه مدت است. با این حال، برخلاف دومی، حافظه کاری جایی است که شخص اطلاعات را دستکاری می‌کند. این امر به فرد کمک می‌کند تا جزئیات کار فعلی خود را به خاطر بسپارند. برخی از رفتارهایی که در آن‌ها از حافظه کاری استفاده می‌شود، عبارتند از:

• حل یک مسئله پیچیده ریاضی که در آن شخص باید چندین عدد را به خاطر بسپارد.
• پختن چیزی که فرد را ملزم به یادآوری موادی می‌کند که قبلا استفاده کرده است.
• شرکت در یک مناظره، که طی آن شخص باید استدلال‌های اصلی و شواهدی را که هر طرف استفاده می‌کند به خاطر بسپارد.

در حالی که محققان به طور معمول حافظه کاری و کوتاه مدت را به دو دسته مختلف تقسیم می‌کنند، تحقیقات نشان داده است که این دو نوع حافظه همپوشانی زیادی دارند.

حافظه بلند مدت

حافظه بلند مدت طیف وسیعی از خاطرات و تجربیات را ذخیره می‌کند. بیشتر خاطراتی که افراد به یاد می‌آورند، به ویژه خاطراتی که بیش از ۳۰ ثانیه طول می‌کشند، بخشی از حافظه بلند مدت هستند. بسیاری از محققان حافظه بلندمدت را به دو زیر دسته تقسیم می‌کنند:

1. حافظه بلند مدت صریح
2. حافظه بلند مدت ضمنی

حافظه بلند مدت صریح

خاطرات صریح، خاطرات آگاهانه رویدادها، حقایق زندگی‌یا چیزهایی هستند که فرد یاد می‌گیرد. برخی از انواع حافظه بلند مدت صریح شامل موارد زیر است.

• حافظه اپیزودیک
• حافظه معنایی

حافظه اپیزودیک

حافظه اپیزودیک خاطرات وقایع یا حقایق زندگینامه‌ای هستند. نمونه‌هایی از حافظه اپیزودیک شامل یادآوری یک انتخابات، رویدادهای دوران کودکی و حقایق شخصی است، مانند اینکه فردی ازدواج کرده است.

حافظه معنایی

خاطرات معنایی دانش کلی درباره جهان است. شخص ممکن است واقعیت یا رویدادی را به خاطر بیاورد که به دلیل آموختن یا مطالعه آن تجربه نکرده است.
به عنوان مثال، دانستن اینکه قلب انسان چگونه به نظر می¬رسد، نمونه¬ای از حافظه معنایی است. با این حال، اگر فرد بتواند تشریح قلب گوسفند را در مدرسه به خاطر بیاورد، خاطره¬ای اپیزودیک خواهد بود.

حافظه بلند مدت ضمنی

خاطرات ضمنی خاطراتی هستند که بر رفتار فرد تاثیر می‌گذارند. با این حال، مردم آگاهانه در مورد آنها فکر نمی‌کنند. برخی از انواع این حافظه شامل موارد زیر است:

• حافظه رویه‌ای
• پرایمینگ

حافظه رویه‌ای

حافظه رویه‌ای به فرد کمک می‌کند تا کارهای آشنا مانند راه رفتن یا رانندگی را انجام دهد. در ابتدا، ممکن است مجبور شوند این کارها را یاد بگیرند و مهارت‌های خاصی را به خاطر بسپارند، اما در نهایت، این وظایف به بخشی خودکار از حافظه رویه‌ای تبدیل می‌شوند.

پرایمینگ

پرایمینگ زمانی اتفاق می‌افتد که تجربیات بر رفتار یک شخص تاثیر بگذارد. به عنوان مثال، یک فرد سیگاری ممکن است بعد از غذا هوس سیگار کند.

آیا حافظه ظرفیت نامحدودی دارد؟

حافظه کاری، حسی و کوتاه مدت ظرفیت کمتری دارند. این به این دلیل است که این نوع خاطرات فقط برای مدت کوتاهی دوام می‌آورند. در حافظه کوتاه‌ مدت، معمولا محدودیت خاصی برای مقدار اطلاعاتی که شخص می‌تواند حفظ کند وجود دارد. برخی از افراد می‌توانند ظرفیت حافظه کوتاه مدت خود را با تمرین افزایش دهند.

مغز یک کامپیوتر نیست و خاطرات فضای فیزیکی را اشغال نمی‌کنند. در تئوری، هیچ محدودیت خاصی برای ظرفیت حافظه بلند مدت Trusted Source وجود ندارد. با این حال، کیفیت خاطرات و جزئیات آن‌ها ممکن است متفاوت باشد و با گذشت زمان تغییر کند. مغز خاطرات را به طور کامل ثبت نمی‌کند، بنابراین خاطرات ممکن است با گذشت زمان تغییر یا ناپدید شوند.

مطالعات متعدد نشان می‌دهد که خاطرات قابل اعتماد نیستند، حتی زمانی که شخص چیزی را به وضوح به یاد می‌آورد. در یک مطالعه در سال ۲۰۱۵، محققان توانستند تنها در چند ساعت افراد بی‌گناه را متقاعد کنند که در سال‌های نوجوانی مرتکب جنایات جدی مانند حمله با سلاح شده‌اند.

روش‌های تقویت حافظه

برخی از راهکارها برای تقویت حافظه عبارتند از:

• انجام بازی‌های فکری و پازل‌های چالش‌برانگیز.
• ایجاد ارتباطات قوی حافظه برای کمک به یادآوری چیزها. صحبت کردن در مورد خاطرات اخیر می‌تواند به پرورش این مهارت کمک کند.
• انجام ورزش‌هایی برای ارتقای سلامت مغز.

یکی از بهترین روش‌های تقویت حافظه، استفاده از دستگاه آر تی ام اس هست. این دستگاه با تحریک مغناطیسی نواحی مورد نظر به تقویت حافظه و پیشگیری از آلزایمر کمک می‌کند.

مقاله مرتبط: rTMS چیست؟

تقویت حافظه با آر تی ام اس

تحریک مغناطیسی مغز، حافظه فعال را بهبود می‌بخشد و یک راه درمانی موثر جدید برای افراد مبتلا به بیماری آلزایمر و سایر اشکال زوال عقل است. افزایش سن، زوال عقل و آسیب مغزی می‌تواند ظرفیت افراد را برای ایجاد خاطرات جدید از رویدادهای زندگی خود کاهش دهد که کارشناسان آن را حافظه اپیزودیک می‌نامند.

تحریک مغناطیسی مغز (rTMS) با فرکانس پایین قسمت خاصی از مغز باعث افزایش شکل‌گیری این نوع خاطرات می‌شود. آر تی ام اس می‌تواند راهی برای بهبود حافظه در افراد مبتلا به بیماری‌هایی مانند زوال عقل و آلزایمر ارائه دهد.

درمان‌های TMS برای از دست دادن حافظه معمولا ۳۰ تا ۴۵ دقیقه طول می‌کشد. مدت درمان بین دو تا شش هفته طول می‌کشد و بر اساس ویژگی‌های فردی تعیین می‌شود. نتایج درمان با استفاده از TMS برای از دست دادن حافظه با آزمایش نقشه برداری مغز، ارزیابی‌های بالینی و معاینات لازم اندازه‌گیری می‌شود.

آیا مشکلات حافظه همیشه به معنای بیماری آلزایمر است؟

بسیاری از مردم نگران ابتلا به آلزایمر هستند. آن‌ها فکر می‌کنند فراموشی اولین علامت بیماری آلزایمر است. اما همه افرادی که مشکلات حافظه دارند آلزایمر ندارند. سایر دلایل مشکلات حافظه عبارتند از:

• افزایش سن
• بیماری
• مشکلات عاطفی
• اختلال شناختی خفیف
• نوع دیگری از زوال عقل

تغییرات حافظه مرتبط با سن

فراموشی می‌تواند یک بخش طبیعی از پیری باشد. با بالا رفتن سن افراد، تغییراتی در تمام قسمت‌های بدن از جمله مغز رخ می‌دهد. در نتیجه، برخی از افراد ممکن است متوجه شوند که یادگیری چیزهای جدید بیشتر طول می‌کشد. در این صورت، اطلاعات را به خوبی به خاطر نمی‌آورند یا چیزهایی مانند عینک خود را گم می‌کنند. این موارد معمولا نشانه‌های فراموشی خفیف هستند، نه مشکلات جدی حافظه، مانند بیماری آلزایمر.

از دست دادن حافظه مربوط به بیماری

برخی از بیماری‌ها می‌تواند باعث مشکلات جدی حافظه شود. این مشکلات پس از درمان باید برطرف شوند. بیماری‌هایی که ممکن است باعث مشکلات حافظه شود عبارتند از:

• تومور، لخته خون یا عفونت در مغز
• برخی از اختلالات تیروئید، کلیه یا کبد
• نوشیدن بیش از حد الکل
• آسیب به سر، مانند ضربه مغزی ناشی از سقوط یا تصادف
• عوارض دارویی
• نخوردن غذاهای سالم به اندازه کافی، یا کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی در بدن فرد (مانند ویتامین B12)

از دست دادن حافظه مربوط به مشکلات عاطفی

مشکلات عاطفی مانند استرس، اضطراب و افسردگی می‌تواند فرد را فراموشکارتر کند و با زوال عقل اشتباه گرفته شود. به عنوان مثال، شخصی که اخیرا بازنشسته شده است یا با مرگ همسر، خویشاوند یا دوست خود کنار می‌آید، ممکن است احساس غمگینی، تنهایی، نگرانی یا بی‌حوصلگی کند. تلاش برای رویارویی با این تغییرات زندگی باعث می‌شود برخی افراد دچار سردرگمی یا فراموشی شوند.

سردرگمی و فراموشی ناشی از احساسات معمولا موقتی است و با محو شدن احساسات از بین می‌رود. مشکلات عاطفی را می‌توان با دوستان و خانواده حمایتگر کاهش داد، اما اگر این احساسات بیش از ۲ هفته طول بکشد، مهم است که از پزشک یا مشاور کمک بگیرید. درمان ممکن است شامل مشاوره، آر تی ام اس یا دارو باشد. فعال بودن و یادگیری مهارت‌های جدید نیز می‌تواند به فرد کمک کند تا احساس بهتری داشته باشد و حافظه‌اش را بهبود بخشد.